KONU

CAVALLERIA RUSTICANA & I PAGLIACCI

Gerçekçilik ve doğalcılığı benimseyen verismo akımının başyapıtları arasında kabul edilen Pietro Mascagni'nin 'Cavalleria Rusticana' ve Ruggero Leoncavallo'nun 'I Pagliacci' eserleri, günümüzde de en seçkin opera evlerinde sahnelenmeye devam etmektedir.

İnsanlığın değişmeyen değer ve zaaflarının metin, müzik, dekor ve kostüm sanatlarıyla buluşması, bu eserleri zamandan ve coğrafyadan bağımsız hâle getirmektedir.

Mascagni'nin ünlü 'Intermezzo'su ve Leoncavallo'nun 'Vesti la guibba' parçası mutlaka sinema filmlerinde, reklamlarda ve televizyonda karşımıza çıkmıştır. İki operanın da zamandan ve coğrafyadan bağımsız olarak bu denli popüler olmasını, insanoğlunun evrensel değer ve zaaflarının hem metinde hem de müzikal bağlamda ustalıkla işlenmiş olmasına borçluyuz.

CAVALLERIA RUSTICANA

Paskalya günü Turiddu, yeniden alevlenen aşkını Lola'ya haykırmaktadır. Çift, Turiddu askere gitmeden önce birliktedir, ancak Turiddu, askerlik dönüşü Lola'yı Alfio ile evlenmiş bulur. İntikamla dolan Turiddu, bu kez Santuzza'yı baştan çıkarır. Bir süre sonra Santuzza'dan uzaklaşarak Lola ile ilişkisine geri döner. Kedere boğulan Santuzza, Turiddu'nun annesi Mamma Lucia'ya giderek teselli arar. Mamma Lucia'nın tavrı ise umursamazdır. Santuzza, Turiddu tarafından reddedilmenin ve Lola tarafından alay edilmenin verdiği kederle dolar. Bunun üzerine Santuzza, olan biten her şeyi Alfio'ya açıklar, öfkeye kapılır ve intikam yemini eder.

Alfio, Turiddu'yu düelloya davet eder. Turiddu, Sicilya geleneklerine göre Alfio'nun kulağını ısırarak düelloyu kabul eder. Turiddu, düello öncesinde annesinden, kendisine bir şey olursa Santuzza'yla ilgilenmesini ister. Mamma Lucia endişe içinde beklemektedir. Eserin sonunda bir kadının dehşet dolu çığlıkları kasaba meydanını dolduracaktır... Turiddu ölmüştür.

I PAGLIACCI

Gezici bir tiyatro toğluluğu, yeni bir kasabaya gelmiştir. Kasabalılar, topluluğun gelmesini heyecanla karşılarlar. Topluluk lideri Canio, temsillerinin eşi tarafından aldatılmış bir palyaçonun başına gelenler ve sonunda elde edeceği zafer hakkında olacağını duyurur. Kasabalılar şaka olsun diye Canio'nun karısı Nedda'nın onu Tonio ile aldatabileceğine yönelik imada bulunurlar. Canio, sahnede aldatılmış bir koca rolünü oynamaktan mutlu olabileceğini ancak gerçek hayatta sadakatsizliği hoş görmeyeceğini söyler. Canio'yu aldatmakta olan Nedda, Canio'nun öfkeli sözlerinden korkmuştur. Tüm bu şakadan habersiz Tonio, Nedda'ya kur yapar ancak Nedda, ondan hiç hoşlanmaz ve eline geçirdiği kırbaçla yüzünü yaralar. Tonio, intikam duygularıyla hırslanır ve çekilip gider. Nedda'nın ise Silvio adlı bir aşığı vardır ve Silvio, Nedda'yı kaçmaya ikna etmiştir. Nedda ve Silvio'nun konuşmalarını gizlice dinleyen Tonio gidip Canio'ya haber verir ve iki sevgilinin birlikte yakalanmasını sağlamaya çalışır. Karısından zaten şüphelenen Canio, aşığının kim olduğunu öğrenmek için koşup gelir ancak Nedda, aşığının kim olduğunu söylemez. Hiddete kapılan Canio'yu saldırmaktan Beppe alıkoyar.

Canio, bütün üzüntüsüne rağmen palyaço kostümünü giyerek 'Vesti la giubba' (Gül, palyaço! Gül, paramparça olan aşkına!) aryasını söylemeye başlar.

İkinci perde, gezici tiyatrocuların temsilinde geçmektedir. Temsil başlamıştır. Sahnelenen oyun, tiyatrocuların yaşamıyla paralelliklertaşımaktadır. Esrarengiz bir âşık, kocasını aldatan bir kadın, ihanete uğrayan öfkeli bir koca... Role kendini kaptıran Canio, artık rolden çıkmış, karısına yeniden âşığının adını sormaktadır. Nedda, şaşkınlığını gizlemeye ve temsile devam etmeye çalışır. Canio'nun tamamen rolden çıkmasıyla Nedda da oynamayı bırakır. Öfkeli Canio, masadaki bıçağı alarak karısı Nedda'ya birkaç defa saplar. Nedda, ölmek üzereyken 'Yardım et Silvio!' çığlıklarıyla Canio'nun kollarında can verir. Canio, Silvio'ya dönerek onu da bıçaklar ve olaylar karşısında donakalan seyirciye dönerek; 'La commedia è finita! (Gösteri/Komedi sona erdi!)' der.